Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens – İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi - Yuval Noah Harari
- Homo sapiens neden ekolojik bir seri katile dönüştü?
- Para neden herkesin güvendiği tek şey?
- Kadınlar üstün sosyal becerilere sahipken, neden çoğu toplum erkek egemen?
- Güç elde etmekte böylesine yetenekli olan insanlar neden bu gücü mutluluğa dönüştürmekte başarısızlar?
- Geleceğin dini bilim mi?
- İnsanların miadı çoktan doldu mu?
100 bin yıl önce Yeryüzü’nde en az altı farklı insan türü vardı. Günümüzdeyse sadece Homo Sapiens var. Diğerlerinin başına ne geldi ve bize ne olacak?
Çoğu çalışma insanlığın serüvenini ya tarihi ya da biyolojik bir yaklaşımla ele alır, ancak Harari 70 bin yıl önce gerçekleşen Bilişsel Devrim’le başlattığı bu kitabında gelenekleri yerle bir ediyor. İnsanların küresel ekosistemde oynadıkları rolden imparatorlukların yükselişine ve modern dünyaya kadar pek çok konuyu irdeleyen Sapiens, tarihle bilimi bir araya getirerek kabul görmüş anlatıları yeniden ele alıyor.
Harari ayrıca geleceğe bakmaya da zorluyor okuru. Yakın zamanda insanlar, dört milyar yıldır yaşama hükmeden doğal seçilim yasalarını esnetmeye başladılar. Artık sadece dünyayı değil, kendimizi ve diğer canlıları tasarlama becerisi de kazandık. Peki bu bizi nereye götürüyor, bizi neye dönüştürebilir?
30’dan fazla dile çevrilmiş bu kışkırtıcı çalışma özellikle Jared Diamond, James Gleick, Matt Ridley ve Robert Wright’ın eserlerine aşina okurlar için muhteşem bir kaynak.
“Sapiens, tarihin ve modern dünyanın en büyük sorularını gayet yalın bir dille ele alıyor. Çok seveceksiniz!” Jared Diamond, Tüfek, Mikrop ve Çelik’in yazarı
“Harari’nin eseri kabul görmüş doktrinlerin karşısında duran fikirler ve şaşırtıcı gerçeklerle bezeli.” John Gray, Financial Times
Yuval Noah Harrari Sapiens kitabı ile insanlık tarihinin cevaplanması zor ama sık sık sorulan sorularına ışık tutuyor. İsrailli tarihçi Harrari'nin ilk kitabı olma ünvanını da taşıyan "Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens - İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi", 2011 yılında İsrail'de İbranice olarak raflardaki yerini alırken, 2014 yılından itibaren İngilizce olarak ve günümüzde ise 30'dan fazla dilde bulunabiliyor. Dolayısıyla, kısa sürede girdiği uluslararası en çok satan kitaplar listesindeki yerini koruyor. İnsanlığın dünü, bugünü ve yarını kitabın ana teması olup, içeriği ise geçmişten günümüze yanıtlanması zor bir çok soruya verilen bilimsel cevaplardan oluşuyor. Oldukça basit ve anlaşılabilir dili ve yazarının tarih birikiminden gelen güvenilirliğiyle birlikte kitabı başarılı kılıyor. Günümüzün bir eleştirisi ve insanlık tarihinin derinliklerine tutulan bir ışık niteliği taşıması nedeniyle mutlaka okunması gereken kitaplardan biri olarak değerlendiriliyor. Sapiens kitabı içerik olarak taş devrinden günümüze kadar antik insanların evrim sürecini konu alıyor. Harrari, insanlık tarihini dört ana bölüme ayırıyor; kavramsal devrim, tarımsal devrim, insanlığın birleşmesi ve bilimsel devrim... Yine yazarın, kitabın ana düşüncesini de oluşturan iddiasına göre, insanların dünyaya hüküm sürebilmelerinin nedeni büyük gruplar halinde işbirliği yapabilme yeteneğine sahip tek hayvan grubu olmalarından geliyor. Tarihçi, günümüz insanlarının ataları sapienslerin, neandertaller gibi diğer tarih öncesi insan türlerine soykırım uygulayıp nesillerinin tükenmesine neden olma ihtimallerini kitabında tartışıyor. İnsanlığın, etrafını domine edip, diğer canlıları ezerek yaşamını sürdürmeye devam edebilmesine neden olan birlikte yaşama becerisini ise "tamamen kendi hayal gücü ile oluşturduğu kavramların gerçekliğine inanma" yeteneğine bağlıyor. Bu hayal gücünün ürünü kavramlar; tanrı, millet, para ve insan hakları gibi insanları birbirine bağlayan ana değerler şeklinde belirtiliyor. Harrari; dinler, siyasal ilişkiler, ticaret ağları, yasal kurumlar gibi bütün büyük mercekli dayanışma sistemlerinin birer kurgu olduğunu savunuyor. Harrari Sapiens ile insanlığın evrimini ve modern çağların eleştirisini bir çok açıdan oldukça anlaşılabilir bir dille inceliyor. Bu doğrultuda, kitapta diğer ele alınan konular ise; insanların geçmişe nazaran giderek daha da mutsuz bir hal almaları; paranın karşılıklı güven gerektiren bir sistem olması; siyasal ve finansal sistemlerin finansal kuram ve fikirlere dayanmaktan ziyade birer dine dönüşmeleri; tarımsal devrimin insanlara lüks yaşam vadederek başlayıp aslında hayatlarını daha da kötü bir hale sokması; imparatorluğun son iki bin yıl içerisindeki en başarılı yönetim sistemi olması; paranın ve dinin dünyayı birleştiren güçler sayılmaları; evcil hayvan kavramının dünya tarihinin en cani suçlarının arasında olması ve bugün, insanların kendilerini tanrı pozisyonuna getirme süreci içine girmiş olmaları şeklinde sıralanıyor. Yazar, insanlık tarihinin hiçbir aşamasında önemini kaybetmemiş değerlere yer vermesi nedeniyle ilgi çekici ve bilgilendirici bir eser ortaya koymayı başarıyor. Harrari ile fikirleriniz uyuşsa ya da görüşleriniz karşıt da olsa, Sapiens asla okumaktan pişman olmayacağınız bilgiler doğrultusunda şekilleniyor. Öncelikle yazarın tarih bilgisi, kitabın kişisel ve soyut havasını kırıp, gerçeklikle buluşmasını sağlıyor. Sosyoloji, psikoloji ve hatta biyoloji alanında doyurucu bilgilerle insanlık tarihi aydınlatılıp herkesin anlayabileceği bir şekilde günümüzden örneklerle harmanlanıyor. Daha derin okuma yapmayı sevenler ise satır aralarında tatmin edici bilgi ve düşünceleri bulabiliyor. Her kesimden okuyucular, bilimsel terimlerin ağırlığından kurtarılmış ama bilime sıkıca tutunan bu ilgi çekici, akıcı ve bilgilendirici kitabın zevkini son sayfasına kadar yaşayabiliyor. Yuval Noah Harrari Sapiens'i, hem düşüncelerine değişik bir açı kazandırmak hem de zaten benzer doğrultudaki düşüncelerini destekleyen ve geliştiren bilgiler edinmek isteyen okuyuculara uygun olarak kaleme almıştır. Kitabın kolay okunan dili, içeriğinin de aynı basitliğe sahip olduğu olgusunu yaratsa da, okundukça anlaşılan derin kavramlar ve keskin tarih bilgisi bunun bir yanılgı olduğunu ortaya koyuyor. İlk okuyuşunuzda ara vermek istemeyeceğiniz Sapiens'te, tekrar tekrar geri dönüp okumak isteyeceğiniz bölümler de yer alıyor.
